Caracteres morfométricos como indicadores de calidad de sitio de Tara spinosa (Leguminosae, Caesalpinioideae) en Cajamarca, Perú

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.30550/j.lil/2022.59.1/2022.04.01

Palabras clave:

Cajamarca, morfología, sitio forestal, tara, taya

Resumen

Tara spinosa [= Caesalpinia spinosa Mol. (Kuntze)] (Fabaceae) es una especie muy apreciada en el departamento de Cajamarca. Sin embargo, pese hacer una especie plástica que se adapta a muchas gradientes altitudinales y tipos de suelos, hasta la fecha no se ha estudiado sus indicadores de calidad de sitio. En ese sentido, el objetivo de la presente investigación es evaluar los caracteres morfométricos: altura de planta, longitud, ancho y peso de vaina, como indicadores de calidad de sitio en 15 procedencias de Cajamarca. Se midieron las alturas de los árboles muestreados. Se colectaron 50 frutos secos en planta y, se tomaron los datos de longitud, ancho y peso de vaina. Se extrajo muestras de suelos del horizonte A, para obtener 17 factores físico-químicas, asimismo, se obtuvieron datos climáticos de las áreas de muestreo. Se ejecutó el análisis de varianza entre los caracteres morfométricos para determinar las mejores procedencias. El análisis de correlación lineal de Pearson (p?0.05) entre los factores edáfico-climáticos para conocer la asociación lineal con los caracteres evaluados. Determinándose que la longitud y peso de vaina presentaron diferencias estadísticas significativas (p?0.05), siendo estos caracteres morfométricos buenos indicadores de calidad de sitio de Tara spinosa.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Acosta Chilcón, G. (2013). Influencia de diferentes dosis de abonos orgánicos en el rendimiento de Caesalpinia spinosa (Molina) Kuntze en la provincia de San Marcos, región Cajamarca. Tesis Pregrado, Universidad Nacional de Cajamarca. Perú.

Aertsen, W., Kint, V., van Orshoven, J., Özkan, K. y Muys, B. (2010). Comparison and ranking of different modelling techniques for prediction of site index in Mediterranean mountain forests. Ecological Modelling 221 (8): 1119-1130. https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2010.01.007

Afif Khouri, E., Cámara Obregón, M. A., Oliveira Prendes, J. A., Gorgoso Varela, J. J. y Canga Líbano, E. (2010). Relationship among soil parameters, tree nutrition and site index of Pinus radiata D. Don in Asturias, NW Spain. Forest Systems 19 (1): 77-88. https://doi.org/10.5424/FS/2010191-01169

Anda, M., Suryani, E. y Husnain, S. D. (2015). Strategy to reduce fertilizer application in volcanic paddy soils: Nutrient reserves approach from parent materials. Soil and Tillage Research 150: 10-20. https://doi.org/10.1016/j.still.2015.01.005

Andenmatten, E. y Letourneau, F. (1998). Curvas de índice de sitio y crecimiento en altura para pino oregón (Pseudotsuga menziesii) (Mirb.) Franco de aplicación en la región andino patagónica de las provincias de Río Negro y Chubut, Argentina. Revista de la Facultad de Agronomía, La Plata 103 (1): 69-75.

Assmann, E. (1970). Section d: Structure, increment and yield of stands in relation to silvicultural treatment. In the principles of forest yield study. pp. 240-433. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-006658-5.50008-X

Björklund, H., Parkkinen, A., Hakkari, T., Heikkinen, R. K., Virkkala, R. y Lensu, A. (2020). Predicting valuable forest habitats using an indicator species for biodiversity. Biological Conservation 249: 108682. https://doi.org/10.1016/J.BIOCON.2020.108682

Bonilla, H., López, A., Carbajal, Y. y Siles, M. (2016). Análisis de variables morfométricas de frutos de “tara” provenientes de Yauyos y Ayacucho para identificar caracteres agromorfológicos de interés. Scientia Agropecuaria 7 (3): 157-164. https://doi.org/10.17268/sci.agropecu.2016.03.01

Bontemps, J. D. y Bouriaud, O. (2014). Predictive approaches to forest site productivity: recent trends, challenges and future perspectives. Forestry: An International Journal of Forest Research 87 (1): 109-128. https://doi.org/10.1093/FORESTRY/CPT034

Bueno López, S., Torres Herrera, J. y García, M. (2015). Factores edáficos-fisiográficos y calidad de sitio del Pinus occidentalis Sw. Madera y Bosques 21 (3): 83-93. https://doi.org/10.21829/myb.2015.213458

Cornejo, E., Pereyra, A., Mares, O., Valencia, S. y Flores, C. (2005). Índice de sitio para Pinus montezumae Lamb. en la región de cd. Hidalgo, Michoacán. Revista Fitotecnia Mexicana 28 (3): 213-219. http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=61028305%0ACómo

Cruzado Jacinto, L., Chávez Villavicencio, C. y Charcape Ravelo, M. (2019). Uso y selección de las partes aéreas del algarrobo Prosopis pallida (Fabaceae) por reptiles, aves y mamíferos en Sechura (Piura - Perú). Revista Peruana de Biología 26 (1): 81-86. http://dx.doi.org/10.15381/rpb.v26i1.15417

Emamgolizadeh, S., Bateni, S. M., Shahsavani, D., Ashrafi, T. y Ghorbani, H. (2015). Estimation of soil cation exchange capacity using genetic expression programming (GEP) and multivariate adaptive regression splines (MARS). Journal of Hydrology 529: 1590-1600. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2015.08.025

Fairhurst, T. (1999). Nutrient use efficiency in oil palm: measurement and management. The Planter 75: 173-177. https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=MY2000000070

Farrelly, N., Ní Dhubháin, Á. y Nieuwenhuis, M. (2011). Site index of Sitka spruce (Picea sitchensis) in relation to different measures of site quality in Ireland. Canadian Journal of Forest Research 41 (2): 265-278. https://doi.org/10.1139/X10-203

Fernández, M. (2007). Fósforo: amigo o enemigo. ICIDCA 2: 50-57. http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=223114970009%0ACómo

Ferre, M. E. (2019). Fundamentos estadísticos para investigación, introducción a R: Modelos de regresión. Universidad de Murcia, España, 69 pp.

Ferreira, D. F. (2011). Sisvar: a computer statistical analysis system. Ciência e Agrotecnologia 35 (6): 1039-1042. https://doi.org/10.1590/S1413-70542011000600001

Gadow, K., Sánchez Orois, S. y Álvarez González, J. G. (2007). Estructura y crecimiento del bosque. IUFRO World Series 12, 242 p. http://www.iww.forst.unigoettingen.de/doc/kgadow/lit/kvgestructura_y_crecimiento_del_bosque.pdf

Gagnon, E., Bruneau, A., Hughes, C. E., de Queiroz, L. y Lewis, G. P. (2016). A new generic system for the pantropical Caesalpinia group (Leguminosae). PhytoKeys 71: 1-160. https://doi.org/10.3897/phytokeys.71.9203

García Aguilar, J. Á., Velasco Velasco, V., Rodríguez Ortiz, G. y Enríquez del Valle, J. (2017). Influence of site index on the growth of Pinus patula Schltdl. et Cham. plantations. Revista Mexicana de Ciencias Forestales 8 (44): 132-154. http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S2007-11322017000600132&lng=en&nrm=iso&tlng=en

Gonda, H. y MacAndrews, M. (2001). El largo de las acículas como indicador de la calidad de sitio en plantaciones de pino ponderosa en Neuquén: Altura-diámetro, volumen total sin corteza, calidad de sitio en base al largo de entrenudoso acículas, productividad para densidades variables. Ficha Técnica. CIEFAP- Patagonia Forestal VIII (1): 7-10.

Hamel, B., Bélanger, N. y Paré, D. (2004). Productivity of black spruce and Jack pine stands in Quebec as related to climate, site biological features and soil properties. Forest Ecology and Management 191 (1-3): 239-51. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2003.12.004

Hargreaves, A. L., Germain, R. M., Bontrager, M., Persi, J. y Angert, A. L. (2020). Local adaptation to biotic interactions: a meta-analysis across latitudes. The American Naturalist 195 (3): 395-411. https://doi.org/doi:10.1086/707323

Herrera, B. y Alvarado, A. (1998). Calidad de sitio y factores ambientales en bosques de Centro América. Agronomía Costarricense 22 (1): 99-117.

Interián Ku, V. M., Vaquera Huerta, H., Valdez Hernández, J. I., García Moya, E., Romero Manzanares, A. y Borja De La Rosa, A. (2014). Influencia de factores morfológicos y ambientales sobre el crecimiento en diámetro de Caesalpinia gaumeri Greenm en un bosque tropical caducifolio, en México. Revista Chapingo, Serie Ciencias Forestales y del Ambiente 20 (3): 255-270. https://doi.org/10.5154/r.rchscfa.2013.05.018

Iturre, M. y Araujo, P. (2006). Crecimiento y producción del rodal regular. Serie didáctica N°. 23. Facultad de Ciencias Forestales, Universidad Nacional de Santiago del Estero. 76 pp.

Kayahara, G. J., Carter, R. E. y Klinka, K. (1995). Site index of western hemlock (Tsuga heterophylla) in relation to soil nutrient and foliar chemical measures. Forest Ecology and Management 74 (1-3): 161-169. https://doi.org/10.1016/0378-1127(94)03493-G

LeBauer, D. y Treseder, K. K. (2008). Nitrogen limitation of net primary productivity in terrestrial ecosystems is globally distributed. Ecology 89 (2): 371-379.https://doi.org/10.1890/06-2057.1

López, J. (2013). Identificación de zonas aptas para la recuperación del bosque de alta montaña del estado de México. Tesis Magister. Universidad Autónoma del Estado de México.

López, J. y Valles, A. (2009). Modelos para la estimación del índice de sitio para Pinus durangensis Martínez en San Dimas, Durango. Ciencia Forestal en México 34 (105): 185-196.

Louw, J. H. y Scholes, M. C. (2006). Site index functions using site descriptors for Pinus patula plantations in South Africa. Forest Ecology and Management 225: 94-103. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2005.12.048

Maathuis, F. J. (2009). Physiological functions of mineral macronutrients. Current Opinion in Plant Biology 12 (3): 250-258. https://doi.org/10.1016/j.pbi.2009.04.003

Martínez Salvador, M., Valdez Cepeda, R. y García Pompa, M. (2013). Influencia de variables físicas en la productividad de Pinus arizonica y Pinus engelmannii en el Sur de Chihuahua, México. Madera y Bosques 19 (3): 35-49. https://doi.org/10.21829/myb.2013.193326

McDonald, P. M., Skinner, C. N. y Fiddler, G. O. (1991). Ponderosa pine needle length: an early indicator of release treatment effectiveness. Canadian Journal of Forest Research 22: 761-764. https://doi.org/https://doi.org/10.1139/x92-103

Meinzer, F. C. (2003). Functional convergence in plant responses to the environment. Oecologia 134: 1-11. https://doi.org/10.1007/s00442-002-1088-0

Mendoza, R. y Espinoza, A. (2017). Guía técnica para muestreo de suelos. Universidad Nacional Agraria (UNA), y el programa de Agricultura, Suelo y Agua (ASA), financiado por la Fundación Haward Buffett (HGBF) y ejecutado por el Catholic Relief Services (CRS) Managua, Nicaragua. 56 pp. http://repositorio.una.edu.ni/3613/1/P33M539.pdf

Mengel, K. y Kirkby, E. (2000). Principios de nutrición vegetal (4 Ed. (1 E). Instituto Internacional de la Potasa, Basilea, Suiza. 597 pp. Ministerio de Agricultura y Riego (MINAGRI). (2019). Producción y comercio de la tara en el Perú. http://www.siicex.gob.pe/siicex/documentosportal/alertas/documento/doc/168510289radF57F7.pdf

Monserud, R. A. y Rehfeldt, G. E. (1990). Genetic and environmental components of variation of site index in Inland Douglas-Fir. Forest Science 36 (1): 1-9. https://academic.oup.com/forestscience/article-abstract/36/1/1/4642527

Montero Mata, M. (1999). Factores de sitio que influyen en el crecimiento de Tectona grandis L. F. y Bombacopsis quinata (Jacq.) Dugand, en Costa Rica. Tesis Magister. Universidad Autras de Chile. Valdivia. Chile.

Pietrzykowski, M. (2010). Scots pine (Pinus sylvestris L.) ecosystem macronutrients budget on reclaimed mine sites-stand trees supply and stability. Natural Science 2 (6): 590-599. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.4236/ns.2010.26074

Pinno, B. D., Paré, D., Guindon, L. y Bélanger, N. (2009). Predicting productivity of trembling aspen in the Boreal Shield ecozone of Quebec using different sources of soil and site information. Forest Ecology and Management 257 (3): 782-789. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2008.09.058

Rehfeldt, G. E. (1995). Genetic variation, climate models and the ecological genetics of Larix occidentalis. Forest Ecology and Management 78 (1-3): 21-37. https://doi.org/10.1016/0378-1127(95)03602-4

Reynel, C., Pennington, T. D., Pennington, R. T., Marcelo, J. y Daza, A. (2006). Árboles útiles del Ande peruano: una guía de identificación, ecología y propagación de las especies de la Sierra y los Bosques Montanos en el Perú. Herbario de la Facultad de Ciencias Forestales de la Universidad Nacional Agraria - La Molina, Royal Botanic Gardens Kew, Royal Botanic Gardens Edinburgh, APRODES. 463 pp.

Schoenholtza, S. H., Miegroetb, H. Van. y Burger, J. A. (2000). A review of chemical and physical properties as indicators of forest soil quality: challenges and opportunities. Forest Ecology and Management 138: 335-356. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S0378-1127(00)00423-0

Scott, D. A., Proctor, J. y Thompson, J. (1992). Ecological studies on a lowland evergreen rain forest on Maraca Island, Roraima, Brazil. II. Litter and nutrient cycling. Journal of Ecology 80 (4): 705-717. https://doi.org/https://doi.org/10.2307/2260861

Seynave, I., Gégout, J. C., Hervé, J. C., Dhôte, J. F., Drapier, J., Bruno, E. y Dumé, G. (2005). Picea abies site index prediction by environmental factors and understorey vegetation: A two-scale approach based on survey databases. Canadian Journal of Forest Research 35 (7): 1669-1678. https://doi.org/10.1139/x05-088

Shipley, B. (2002). Cause and correlation in Biology: A user’s guide to path analysis, structural equations and causal inference. Cambridge University Press, 317 pp. https://doi.org/doi:10.1017/CBO9780511605949

Singh, K. (2013). Estimating potential productivity of forests (Chapter 14). In Capacity building for the planning, assessment and systematic observations of forests. In Environmental Science and Ingeniering. https://ibook.pub/estimatingpotential-productivity-of-forests.html

Skovsgaard, J. P. y Vanclay, J. K. (2008). Forest site productivity: a review of the evolution of dendrometric concepts for even-aged stands. Forestry: An International Journal of Forest Research 81 (1): 13-31. https://doi.org/10.1093/FORESTRY/CPM041

Soto Sánchez, S. (2019). Influencia de la calidad de sitio en la producción maderable del Pinus radiata D. Don, en el parque forestal Cumbe Mayo, Cajamarca. Tesis Magister. Universidad Nacional de Cajamarca. Cajamarca. Perú.

Squillace, A. E. y Silen, R. R. (1962). Racial variation in ponderosa pine. Forest Science Monograph 2: 1-26.

Subedi, S. y Fox, T. (2016). Predicting loblolly pine site index from soil properties using partial least-squares regression. Forest Science 62 (4): 449-456. https://doi.org/10.5849/FORSCI.15-127

Ugarte Guerra, L. y Domínguez Torrejón, G. (2010). Índice de sitio (IS) de Calycophyllum spruceanum Benth. en relación con la altura dominante del rodal en ensayos de plantación en la cuenca del Aguytía, Ucayali, Perú. Ecología Aplicada 9 (2): 101-111.

Vallejos Barra, O. (1996). Productividad y relaciones del índice de sitio con variables fisiográficas, edafoclimáticas y foliares para Tectona grandis L.F., Bombacopsis quinatum (Jacq.) Dugand y Gmelina arborea Roxb. en Costa Rica. Tesis Doctoral.

Centro Agronómico Tropical de Investigación y Enseñanza. Costa Rica. Vargas Larreta, B., Álvarez González, J. G., Corral Rivas, J. J. y Aguirre Calderón, Ó. (2010). Construcción de curvas dinámicas de índices de sitio para Pinus cooperi Blanco. Revista Fitotecnia Mexicana 33 (4): 343-351.

Vásquez, H. V., Valqui, L., Bobadilla, L. G., Arbizu, C. I., Alegre, J. C. y Maicelo, J. L. (2021). Influence of arboreal components on the physical-chemical characteristics of the soil under four silvopastoral systems in northeastern Peru. Heliyon 7 (8): e07725. https://doi.org/10.1016/J.HELIYON.2021.E07725

Vásquez, W. y Ugalde, L. (1995). Rendimiento y calidad de sitio para Gmelina arborea, Tectona grandis, Bombacopsis quinatum y Pinus caribaea en Guanacaste. Informe Técnico. En: Serie Técnica N° 256. Turrialba. Costa Rica. CATIE, 33 pp.

Villar Cabeza, M., Marcelo Bazán, F. y Vaselli, R. (2015). Calidad de sitio de la Cinchona officinalis L. In Estudio silvicultural de la Cinchona officinalis L. (pp.123–155). Instituto Nacional de Innovación Agraria (INIA), Cajamarca. Perú.

Villena, J. J. y Seminario, J. (2021). Origen y domesticación de Tara spinosa (Leguminosae, Caesalpinioideae). Lilloa 58 (2): 131-159. https://doi.org/https://doi.org/10.30550/j.lil/2021.58.2/2021.11.14

Villena, J. J., Seminario, J. F. y Valderrama, M. (2019). Variabilidad morfológica de la “tara” Caesalpinia spinosa (Molina.) Kuntze (Fabaceae), en poblaciones naturales de Cajamarca: descriptores de fruto y semilla. Arnaldoa 26 (2): 555-574.

Villena Velásquez, J. J. (2007). Determinación de la calidad de sitio para Pinus patula en la Cooperativa Atahualpa Jerusalén Granja Porcón – Cajamarca. Tesis Pregrado. Universidad Nacional de Cajamarca, Perú.

Wang, S., Wang, X. y Ouyang, Z. (2012). Effects of land use, climate, topography and soil properties on regional soil organic carbon and total nitrogen in the Upstream Watershed of Miyun Reservoir, North China. Journal of Environmental Sciences 24 (3): 387-395. https://doi.org/10.1016/S1001-0742(11)60789-4

Watt, M. S., Palmer, D. J., Kimberley, M. O., Höck, B. K., Payn, T. W. y Lowe, D. J. (2010). Development of models to predict Pinus radiata productivity throughout New Zealand. Canadian Journal of Forest Research 40 (3): 488-499. https://doi.org/10.1139/X09-207

Descargas

Publicado

2022-04-21

Cómo citar

Villena Velásquez, J. J., Muñoz Chávarry, P., Seminario, J. F., & Martínez Sovero, G. (2022). Caracteres morfométricos como indicadores de calidad de sitio de Tara spinosa (Leguminosae, Caesalpinioideae) en Cajamarca, Perú. Lilloa, 59(1), 33–50. https://doi.org/10.30550/j.lil/2022.59.1/2022.04.01
صندلی اداری سرور مجازی ایران Decentralized Exchange

Número

Sección

Artículos originales

Artículos más leídos del mismo autor/a

فروشگاه اینترنتی صندلی اداری جوراب افزایش قد ژل افزایش قد خرید vpn خرید vpn سرور مجازی بایننس