Diversidad de peces de un tributario del río Meta, en la altillanura plana de la Orinoquia colombiana

Autores/as

  • Miguel Ángel Cortés Hernández Unidad Ejecutora Lillo – FONCYT (Fundación Miguel Lillo), San Miguel de Tucumán, Argentina. https://orcid.org/0000-0002-0219-4684
  • Laura Yineth Suarez Contento Grupo de Investigación IALL, Instituto de Acuicultura de los Llanos, Universidad de los Llanos, Villavicencio, Meta, Colombia https://orcid.org/0000-0001-5520-5175
  • Elizabeth Aya Baquero Grupo de Investigación Biorinoquia, Programa de Biología, Universidad de los Llanos, Villavicencio, Meta, Colombia
  • Luís Felipe Collazos Lasso Grupo de Investigación IALL, Instituto de Acuicultura de los Llanos, Universidad de los Llanos, Villavicencio, Meta, Colombia https://orcid.org/0000-0002-6034-0037

DOI:

https://doi.org/10.30550/j.azl/1837

Palabras clave:

Ensamblaje, números de Hill, periodos hidrológicos, río Meta

Resumen

La distribución y abundancia de peces para los drenajes de la cuenca del río Orinoco, están influenciados por la estacionalidad hidrométrica y la complejidad estructural del hábitat, por lo que entender cómo se estructura los ensamblajes de peces a escala temporal y espacial, es fundamental para la conservación biológica. Por lo anterior, el presente estudio tuvo como finalidad describir el ensamblaje de peces para el caño Mitimiti y probar la hipótesis de variación espacial y temporal. Para ello se realizaron recolecciones en cuatro estaciones de muestreo sobre el caño Mitimiti, durante tres temporadas pluviométricas contrastantes, con ayuda de una red de arrastres de 10 m x 1.5 m y ojo de malla de 2 mm. La diversidad de los ensamblajes ícticos se analizó mediante los números de Hill, la disimilitud basada en abundancia y un Análisis de Correspondencia Canónica (CCA). En total, se registraron 2493 individuos y 115 especies, donde los órdenes con mayor dominancia fueron Characiformes y Blenniiformes. En cuanto a la diversidad de orden q = 0 no se encontraron diferencias significativas entre los periodos hidrológicos y las estaciones de muestreo, sin embargo, el periodo de aguas bajas y la St3 exhibieron la mayor riqueza especies. El periodo hidrológico más disímil fue la temporada de aguas altas y las variables que influyeron significativamente en el ensamblaje de peces fueron la temperatura del agua (p = 0.02) y el oxígeno disuelto (p = 0.05).

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Ajiaco-Martínez, R. E., Ramírez-Gil, H. y Bolaños-Briceño, J. A. (2015). La pesquería en Bocas del Guayuriba, alto río Meta, Orinoquia colombiana. 1ª Ed. Editorial Unillanos. Villavicencio. Colombia. 100 pp.

Albert, J. S., Reis, R. E. (2011). Historical biogeography of Neotropical freshwater fishes. Berkeley CA. University of California Press. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520948501

Arrington, A., Winemiller, K. O., Layman, C. A. (2005). Community Assembly at the Patch Scale in a Species Rich Tropical River. Oecologia, 144(1), 157-167. DOI: https://doi.org/10.1007/s00442-005-0014-7

Bailly, D., Agostinho, A., Suzuki, H. (2008). Influence of the flood regime on the reproduction of fish species with different reproductive strategies in the Cuiabá River, Upper Pantanal, Brazil. River Research and Applications, 24(9), 1218-1229. https://doi.org/10.1002/rra.1147 DOI: https://doi.org/10.1002/rra.1147

Baselga, A. 2016. Partitioning abundance-basedmultiple-site dissimilarity into components: balanced variation in abundance and abundance gradients. Methods in Ecology and Evolution, 8(7), 799-808. https://doi.org/10.1111/2041-210X.12693 DOI: https://doi.org/10.1111/2041-210X.12693

Cardinale, B. J., Duffy, J. E., Gonzalez, A., Hooper, D. U., Perrings, C., Venail, P., Narwani, A., Mace, G. M., Tilman, D., Wardle, D. A., Kinzig, A. P., Daily, G. C., Loreau, M., Grace, J. B., Larigauderie, A., Srivastava, D. S., Naeem, S. (2012). Biodiversity loss and its impact on humanity. Nature, 486(7401), 59-67. https://doi.org/10.1038/nature11148 DOI: https://doi.org/10.1038/nature11148

Chao, A., Jost, L. (2012). Coverage-based rarefaction and extrapolation: standardizing samples by completeness rather than size. Ecology, 93(12), 2533-2547. DOI: https://doi.org/10.1890/11-1952.1

Chao, A., Gotelli, N., Hsieh, T., Sander, E., Ma, K., Colwell, R., Ellison, A. (2014). Rarefaction and extrapolation with Hill numbers: a framework for sampling and estimation in species diversity studies. Ecological Monographs, 84(1), 45-67. DOI: https://doi.org/10.1890/13-0133.1

DoNascimiento, C., Herrera-Collazos, E. E., Herrera-R, G. A., Ortega-Lara, A., Usma-Oviedo, J. S., Villa-Navarro, F., Maldonado-Ocampo, J. A. (2017). Checklist of the freshwater fishes of Colombia: A Darwin Core alternative to the updating problem. ZooKeys, 708, 25-138. https://doi.org/10.3897/zookeys.708.13897 DOI: https://doi.org/10.3897/zookeys.708.13897

DoNascimiento, C., Bogotá-Gregory, J. D., Albornoz-Garzón, J. G., Méndez-López, A., Villa-Navarro, F. A., Herrera-Collazos, E. E., Agudelo-Zamora, H., Arce-H. M. (2021). Lista de especies de peces de agua dulce de Colombia / Checklist of the freshwater fishes of Colombia. v. 2.13. Asociación Colombiana de Ictiólogos. Dataset/Checklist. https://doi.org/10.15472/numrso.

Duponchelle, F., Lino, F., Hubert, N., Panfili, J., Renno, J., Baras, E., Nuñez, J. (2007). Environment-related life history trait variations of the red-bellied piranha, Pygocentrus nattereri, in two river basins of the Bolivian Amazon. Journal of Fish Biology, 71(4), 1113-1134. https://doi.org/10.1111/j.1095-8649.2007.01583.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1095-8649.2007.01583.x

Fricke, R., Eschmeyer, W. N., Van Der Laan, R. (2023). Eschmeyer's Catalog of Fishes: Genera, Species, References. (http://researcharchive.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp). Electronic version accessed 21 Jul 2023.

Galvis, G., Mojica, J. I., Provenzano, D., Lasso, C., Taphorn, D., Royero, R., Castellanos, C., Gutiérrez, A., Gutiérrez, M. A., López, Y., Mesa, L., Sánchez, P., Cipamocha, C. (2007). Peces de la Orinoquia colombiana con énfasis en especies de interés ornamental. Ministerio de Agricultura y Desarrollo Rural, INCODER, Universidad Nacional de Colombia - Departamento de Biología - Instituto de Ciencias Naturales. Bogotá D.C., Colombia. p.425.

Hsieh, T., Ma, K., Chao, A. 2016. INEXT: Interpolation and Extrapolation for species diversity. Retrieved from http://chao.stat.nthu.edu.tw/blog/software-download

IGAC, Instituto Geográfico Agustín Codazzi. (1977). Zonas de vida o formaciones vegetales de Colombia. Bogotá D.C., Colombia.

IDEAM, Instituto de Hidrología, Meteorología y Estudios Ambientales. (2005). Atlas Climatológico de Colombia. Bogota D.C., Colombia.

IDEAM, Instituto de Hidrología, Meteorología y Estudios Ambientales. (2023). Consulta y Descarga de Datos Hidrometeorológicos. Bogota D.C., Colombia.

Jost, L. (2006). Entropy and diversity. Oikos, 113, 363-375. DOI: https://doi.org/10.1111/j.2006.0030-1299.14714.x

Jost, L., Gonzáles-Oreja, J. A. (2012). Midiendo la diversidad biológica: más allá del índice de Shannon. Acta zoológica lilloana, 56(1-2), 3-14.

Lasso, C. A., Mojica, J. I., Usma, J. S., Maldonado-Ocampo, J. A., DoNascimiento, C., Taphorn, D. C., Provenzano, F., Lasso-Alcalá, O., Galvis, G., Vásquez, L., Lugo, M., Machado-Allison, A., Royero, R., Suárez, C., Ortega-Lara, A. (2004). Peces de la cuenca del río Orinoco. Parte I: Lista de especies y distribución por subcuencas. Biota Colombiana, 5(2), 95-158.

Lasso, C. A., Usma, J. S., Villa, F., Sierra-Quintero, M. T., Ortega-Lara, A., Mesa, L. M., Patiño, M. A., Lasso-Alcalá, O., González-Oropesa, K., Quiceno, M. P., Ferrer, A., Suárez, C. F. (2009). Peces de la Estrella Fluvial Inírida: ríos Guaviare, Inírida, Atabapo y Orinoco, Orinoquía colombiana. Biota Colombiana, 10(1-2), 89-122.

Lasso, C. A., Machado-Allison, A., Taphorn, D. C. 2016. Fishes and aquatic habitats of the Orinoco River Basin: diversity and conservation. Journal of Fish Biology, 89(1), 174-191. DOI: https://doi.org/10.1111/jfb.13010

Lasso, C. A., Morales-Betancourt, M. A., Bernal-Sierra, S., López-Delgado, E., García-Melo, J. E., Mikolji, I., DoNascimiento, C., Méndez-López, A., Barbarino, A., Castañeda, B., Marín, B., Taphorn, D. (2020). Peces de la Reserva Natural Bojonawi (Escudo Guayanés), río Orinoco y planicie inundable, Vichada, Colombia. In Lasso, C., Trujillo, F., Morales-Betancourt, M. A. (Eds). VIII. Biodiversidad de la Reserva Natural Bojonawi, Vichada, Colombia: río Orinoco y planicie de inundación. Serie Editorial Fauna Silvestre Neotropical. Instituto de Investigación de Recursos Biológicos Alexander von Humboldt. Bogotá, D. C., Colombia. https://doi.org/10.21068/A2021FSNVIII06

Lowe-MCconnell, R. H. (1964). The fishes of the Rupununi savanna district of British Guiana, Pt 1. Groupings of fish species and effects of the seasonal cycles on the fish. J Linnean Soc (Zoology), 45, 103-144. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1096-3642.1964.tb00490.x

Machado-Allison, A., Zaret, T. (1984). Datos sobre la biología reproductiva de Hoplosternum littorale (Siluriformes, Calhchthyidae) de Venezuela. Acta Científica Venezolana, 35(2), 142-146.

Machado-Allison, A. (1986). Aspectos sobre la historia natural del “curito” Hoplosternum littorale (Hanckock, 1928) (Siluriformes-Callichthyidae) en el bajo llano de Venezuela: desarrollo, alimentación y distribución espacial. Acta Científica Venezolana, 37(1), 72-78.

Machado-Allison, A., Lasso, C. A., Usma, J. S., Sánchez-Duarte, P., Lasso-Alcalá, O. M. (2010). Peces. In Lasso, C. A., Usma, J. S., Trujillo, F., Rial, A. (Eds). Biodiversidad de la cuenca del Orinoco: bases científicas para la identificación de áreas prioritarias para la conservación y uso sostenible de la biodiversidad. Instituto de Investigación de Recursos Biológicos Alexander von Humboldt, WWF Colombia, Fundación Omacha, Fundación La Salle e Instituto de Estudios de la Orinoquia (Universidad Nacional de Colombia). Bogotá, D.C. p. 609.

Machado-Allison, A., De La Fuente, R., Mikolji, I. (2020). Los Peces de los Llanos de Venezuela: Un ensayo sobre su historia natural. UCV, Consejo de Desarrollo Científico y Humanístico, Academia de Ciencias Físicas, Matemáticas y Naturales. p.402.

Maldonado-Ocampo, J. A. (2000). Peces de Puerto Carreño: lista ilustrada. Fundación Omacha, Printed Nueva Gráfica Digital, Bogotá D.C., Colombia. p.90.

Maldonado-Ocampo, J. A. (2001). Peces del área de confluencia de los ríos Meta, Bita y Orinoco en el municipio de Puerto Carreño Vichada, Colombia. Dahlia – Revista de la Asociación Colombiana de Ictiología, 4, 61-74.

Maldonado-Ocampo, J. A. (2004). Peces de la Orinoquia colombiana, una aproximación al estado actual de su conocimiento. In Diaz-Granados, M.C., Trujillo, F. (Eds.). Fauna acuática en la Orinoquia colombiana. Instituto de Estudios Ambientales para el Desarrollo, Departamento de Ecología y Territorio, Facultad de Estudios Ambientales y Rurales, Pontificia Universidad Javeriana. Bogotá D.C. p. 303-368.

Maldonado-Ocampo, J. A., Lugo, M., Bogotá-Gregory, J. D., Lasso, C. A., Vásquez, L., Usma, J. S., Taphorn, D., Provenzano, F. (2006). Peces del río Tomo, Cuenca del Orinoco, Colombia. Biota Colombiana, 7(1),113-128.

Maldonado-Ocampo, J. A., Vari, R. P., Usma, J. S. (2008). Checklist of the freshwater fishes of Colombia. Biota Colombiana, 9(2), 143-237.

Maldonado-Ocampo, J. A., Urbano-Bonilla, A., Preciado, J. V., Bogotá-Gregory, J. D. (2013). Peces de la cuenca del río Pauto, Orinoquia Colombiana. Biota Colombiana, 14(2), 114-137.

Manzotti, A. R., Ceneviva-Bastos, M., Teresa, F. B., Casatti, L. (2020). Short-term response of fish assemblages to instream habitat restoration in heavily impacted streams. Neotropical Ichthyology, 18(1), e190052. https://doi.org/10.1590/1982-0224-2019-0052 DOI: https://doi.org/10.1590/1982-0224-2019-0052

Mojica, J. I. (1999). Lista preliminar de las especies de peces dulceacuícolas de Colombia. Revista de la Academia Colombiana de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales, 23 (Suplemento especial), 547-565.

Montoya-Ospina, D. C., López-Delgado, E. O., Villa-Navarro, F. A. (2017). Composición y estructura de peces de la microcuenca del río Anchique, Tolima, Colombia. Revista de Biologia Tropical, 66(1), 336-351. DOI: https://doi.org/10.15517/rbt.v66i1.27530

Montoya-Ospina, D. C., López-Delgado, E. O., Hevia, V., Villa-Navarro, F. A. (2020). Effects of habitat structural complexity on diversity patterns of neotropical fish assemblages in the Bita River Basin, Colombia. Limnologica, 80, 125743. https://doi.org/10.1016/j.limno.2019.125743 DOI: https://doi.org/10.1016/j.limno.2019.125743

Oksanen, J., Simpson, G., Blanchet, F., Kindt, R., Legendre, P., Minchin, P., O'hara, R., Solymos, P., Stevens, M., Szoecs, E., Wagner, H., Barbour, M., Bedward, M., Bolker, B., Borcard, D., Carvalho, G., Chirico, M., De Caceres, M., Durand, S., Evangelista, H., Fitzjohn, R., Friendly, M., Furneaux, B., Hannigan, G., Hill, M., Lahti, L., MCglinn, D., Ouellette, M., Ribeiro-Cunha, E., Smith, T., Stier, A., Ter-Braak, C., Weedon, J. (2022). vegan: Community Ecology Package. R package version 2.6-4, https://CRAN.R-project.org/package=vegan

Ospina-O, J. S., Bedoya-Giraldo, D., Villa-Navarro, F. A. (2021). Diversidad y estructura de los ensamblajes ícticos en los humedales, caños y esteros de la sabana inundable del río Ariporo, Casanare, Colombia. Revista de la Academia Colombiana de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales, 45(176), 806-816. https://doi.org/10.18257/raccefyn.1305 DOI: https://doi.org/10.18257/raccefyn.1305

Ramírez-Gil, H., Ortega-Lara, A., Ajiaco-Martínez, R. E., Pineda-Arguello, I. Z. (2011). Ictiofauna del río Orotoy, distribución e importancia. Posgrados en Gestión Ambiental Sostenible, Universidad de los Llanos. Villavicencio, Colombia, p.260.

Reis, R. E., Albert, J. S., Di Dario, F., Mincarone, M. M., Petry, P., Rocha, L. A. (2016). Fish biodiversity and conservation in South America. Journal of Fish Biology, 89 (1), 12-47. https://doi.org/10.1111/jfb.13016 DOI: https://doi.org/10.1111/jfb.13016

RStudio Team, 2023. RStudio: Integrated Development Environment for R, Boston, MA. Available at: http://www.rstudio.com/

Urbano-Bonilla, A., Zamudio, J., Maldonado-Ocampo, J. A., Bogotá-Gregory, J. D., Cortes-Millán, G., López, Y. (2009). Peces del piedemonte del departamento de Casanare, Colombia. Biota Colombiana, 10, 149-162.

Urbano-Bonilla. A., Prada-Pedreros, S., Zapata, A., Barrera-Cataño, J. I., Moreno-Cárdenas, A. C. (2014). Composición y riqueza íctica en quebradas y ríos del piedemonte de la cuenca del río Cusiana, Orinoquia colombiana. Biota Colombiana, 15 (Suplemento 1), 52-69.

Urbano-Bonilla, A., Ballen, G. A., Herrera-R, G.A., Zamudio, J., Herrera-Collazos, E.E., DoNascimiento, C., Prada-Pedreros, P., Maldonado-Ocampo, J. A. (2018). Fishes of the Cusiana River (Meta River basin, Colombia), with an identification key to its species. ZooKeys, 733, 65-97. https://doi.org/10.3897/zookeys.733.20159 DOI: https://doi.org/10.3897/zookeys.733.20159

Sánchez-V, R. M., Castro-P, W., Galvis-V, G. (1999). Similaridad de la composición íctica entre dos ambientes del Río Yucao, Sistema del río Meta, Colombia. Revista Academica Colombiana de Ciencias, 23, 567-574.

Usma, J., Maldonado-Ocampo, J. A., Villa-Navarro, F. A., Ortega-Lara, A., Taphorn, D., Urbano-Bonilla, A., Zamudio, J. E., DoNascimiento, C. (2016). Peces de la cuenca del río Meta. In Trujillo, F., Antelo, R., Usma, S. (Eds.). Biodiversidad de la cuenca baja y media del río Meta. Fundación Omacha, Fundación Palmarito, WWF. Bogotá D.C. p. 336.

Suzuki, H., Vazzoler, A., Marques, E., Perez-Lizama, E., Inada, P. (2004). Reproductive ecology of the fish assemblages. In Thomaz, S., Agostinho, A., Hahn, N. (Eds.). The Upper Paraná River and its Floodplain: physical aspects, ecology and conservation. Leiden, Netherlands: Backhuys Publishers. pp. 271–292.

Van Der Sleen, P., Albert, J. (2018). Field Guide to the Fishes of the Amazon, Orinoco, and Guianas. Princeton University Press, Princeton and Oxford. https://doi.org/10.1515/9781400888801 DOI: https://doi.org/10.1515/9781400888801

Villa-Navarro, F. A., Urbano-Bonilla, A., Ortega-Lara, A., Taphorn, D. C., Usma-Oviedo, J. S. (2011). Peces del Casanare. In Usma, J. S., Trujillo, F. (Eds.). Biodiversidad del departamento del Casanare, identificación de ecosistemas estratégicos. Gobernación del Casanare, WWF, Bogotá D. C.

Winemiller, K. O., Jepsen, D. B. (1998). Effects of seasonality and fish movement on tropical river food webs. Journal of Fish Biology, 53, 267-296. https://doi.org/10.1111/j.1095-8649.1998.tb01032.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1095-8649.1998.tb01032.x

Zamudio, J., Urbano-Bonilla, A., Preciado-Silva, V., Rodríguez-Cubillos, D., Herrera-Collazos, E. E. (2017). Ichthyofauna of piedmont and savannah environments in the Casanare River drainage, Orinoco Basin, Colombia. Biota Colombiana, 18(2), 199-211. https://doi.org/10.21068/c2017.v18n02a13 DOI: https://doi.org/10.21068/c2017.v18n02a13

Diversidad de peces de un tributario del río Meta, en la altillanura plana de la Orinoquia colombiana

Descargas

Publicado

2023-10-24

Cómo citar

Cortés Hernández, M. Ángel, Suarez Contento, L. Y., Baquero, E. A., & Collazos Lasso, L. F. (2023). Diversidad de peces de un tributario del río Meta, en la altillanura plana de la Orinoquia colombiana. Acta Zoológica Lilloana, 67(2), 449–471. https://doi.org/10.30550/j.azl/1837
صندلی اداری سرور مجازی ایران Decentralized Exchange

Número

Sección

Artículos
فروشگاه اینترنتی صندلی اداری جوراب افزایش قد ژل افزایش قد خرید vpn خرید vpn سرور مجازی بایننس