Diversidad de cianobacterias en costras biológicas de suelo de la ecorregión del Monte Central (Mendoza, Argentina)

Autores/as

  • María E. Corvalán Videla Instituto Argentino de Nivología, Glaciología y Ciencias Ambientales (IANIGLA CONICET)
  • María de los Ángeles Taboada Instituto de Ficología, Fundación M. Lillo, Unidad Ejecutora Lillo (UEL-CONICET).
  • Julieta N. Aranibar 1 Instituto Argentino de Nivología, Glaciología y Ciencias Ambientales (IANIGLA CONICET)

DOI:

https://doi.org/10.30550/j.lil/2018.55.2/4

Palabras clave:

Cianobacteria, costras biológicas, suelo

Resumen

La ecorregión del Monte Central posee un elevado déficit hídrico. La escasez y variabilidad del recurso agua condiciona la distribución espacial de las plantas vasculares. Aquellas zonas desprovistas de vegetación se encuentran comúnmente colonizadas por comunidades microbióticas (musgos, cianobacterias, líquenes) denominadas costras biológicas de suelo (CBS), que modifican numerosas propiedades biogeoquímicas del sustrato. Uno de los constituyentes fundamentales de las CBS son las cianobacterias, que sintetizan clorofila a, ficobilinas y fijan nitrógeno (N) atmosférico, representando una de las fuentes principales de N para alguno de los ecosistemas áridos. El objetivo de este trabajo es contribuir al conocimiento de las cianobacterias presentes en biocostras del desierto del Monte central, en distintas unidades de paisaje del Este de Mendoza (reservas naturales y áreas pastoreadas). Se realizaron colectas de material biótico y abiótico durante los años 2015 y 2016 en cada unidad ambiental. Para la identificación de las cianobacterias se utilizaron características morfológicas observadas con microscopía óptica, y claves taxonómicas. De esta manera se dan a conocer 12 nuevos registros de cianobacterias en CBS, que permitirán ampliar el conocimiento de las biocostras, su distribución geográfica y ecología en la provincia de Mendoza.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Aguiar, M. R. y Sala, O. E. (1999). Patch structure, dynamics and implications for the functioning of arid ecosystems. Trends in Ecology y Evolution 14: 273-277. doi.org/10.1016/S0169-5347 (99)01612-2

Aguilera, A. y Echenique R. (2011). Consideraciones generales de Cyanobacteria: aspectos ecológicos y taxonómicos. En Cianobacterias como determinantes ambientales de la salud. Departamento de Salud Ambiental. Ministerio de Salud 2: 21-40.

Almeida Portero, M. E. (2014) Evaluación como acondicionador de suelo y nivel de laboratorio, de un consorcio previamente seleccionado de microalgas y cianobacterias con predominio de Calothrix sp. Tesis de grado. Universidad de las Fuerzas Armadas, Ecuador.

Alonso, M., Rodríguez-Caballero, E., Chamizo, S., Escribano, P. y Cantón, Y. (2014). Evaluación de los diferentes índices para cartografiar biocostras a partir de información espectral. Revista de teledetección Asociación Española de Teledetección 42: 63-82. doi.org/10.4995/raet.2014.2317.

Álvarez, S.B. y. Bazán G. I. (1994). Cianofíceas Continentales de la Pcia. de La Pampa (Argentina). Revista de la Facultad de Agronomía. UNLPampa 7 (2): 43-62. ISSN 0326-6184.

Álvarez, S.B.; Bazán G. I. y Wenzel M.T. (2000). Hormogonales (Cyanophyta) de la Laguna El Guanaco (La Pampa, Argentina). Darwiniana 38 (3-4): 279-284. ISSN: 0011-6793

Anual Book of Standards ASTM (1993): Section 4, vol. 4.08 Soil and Rock. D. 2488.

Belnap, J. (2006). The potential roles of biological soil crusts in dryland hydrologic cycles. Hydrological Processes 20: 3159-3178.doi. org/10.1002/hyp.6325

Belnap, J. y Gardner, J. S. (1993). Soil microstructure in soils of the Colorado Plateau: The role of the cyanobacterium Microcoleus vaginatus. Great Basin Naturalist 53: 40-47. https://scholarsarchive.byu.edu/gbn

Belnap, J. y Lange, O. L. (2003). Biological Soil Crusts: Structure, Function, and Management. Springer Verlag, Berlin, Alemania, 141: 306–316. doi 10.1007/s00442-003-1438-6

Belnap, J., Phillips, S. L., Witwicki, D. L. y Miller, M. E. (2008). Visually assessing the level of development and soil surface stability of cyanobacterially dominated biological soil crusts. Journal of Arid Environments 72: 1257-1264. doi.org/10.1016/j.jaridenv.2008.02.019

Biasotti, A. E. (2016). Ficoflora de la Llanura Aluvial del Río Colorado (Patagonia Argentina). Distribución temporal de la comunidad fitoplanctónica continental. Publicia. ISBN 978-3-8416-8139-3. 156 pp.

Boeken, B., Ariza, C., Gutterman, Y. y Zaady, E. (2004). Environmental factors affecting dispersal, germination and distribution of Stipa capensis in Negev Desert, Israel. Ecological Research 19: 533-540. doi.org/10.1111/j.1440-1703.2004.00666.x

Bowker, M. A., Maestre, F. T. y Escolar, C. (2010). Biological crusts as a model system for examining the biodiversity-ecosystem function relationship in soils. Soil Biology and Biochemistry 42: 405- 417. doi.org/10.1016/j.soilbio.2009.10.025

Boyer, S. L., Johansen, J. R. y Flechtner, V. R. (2002). Phylogeny and genetic variance in terrestrial Microcoleus (Cyanophyceae) species based on sequence analysis of the 16S rRNA gene and associated 16S-23S ITS region. Journal of Phycology 38:1222-1235. doi.org/10.1046/j.1529-8817.2002.01168.x

Bremner, J. M. y Mulvaney, C. S. (1982). Nitrogen-Total. In: Page, A.L., Miller, R.H. y Keeney, D.R. (Eds.) Methods of soil analysis. Part 2 (pp 595-624). Chemical and microbiological properties. American Society of Agronomy, Soil Science Society of America, Madison, Wisconsin.

Cabrera, A. L. (1976). Enciclopedia Argentina de agricultura y jardinería: regiones fitogeográficas Argentinas. Acme.

Castillo-Monroy, A. P., Bowker, M. A., Maestre, F. T., Rodríguez Echeverría, S., Martinez, I., Barraza Zepeda, C. E. y - Escolar, C. (2011). Relationships between biological soil crusts, bacterial diversity and abundance, and ecosystem functioning: Insights from a semi arid Mediterranean environment. Journal of Vegetation Science 22: 165-174.doi.org/10.1111/j.1654-1103.2010.01236.x

Chamizo, S., Cantón, Y., Lázaro, R., Solé-Benet, A. y Domingo, F. (2012). Crust Composition and Disturbance Drive Infiltration through Biological Soil Crusts in Semiarid Ecosystems. Ecosystems 15: 148-161. doi.org/10.1007/s10021011-9499-6

Cisneros, S. y Arana C. (2016). Variación a microescala espacial de la composición de microalgas de la costra biológica del suelo en la Reserva Nacional Lomas de Lachay, Lima. XXV, Reunión Científica del Instituto de Investigación de Ciencias Biológicas "Antonio Raimondi". Lima, Perú. doi: 10.13140/RG.2.2.21311.51363

Colesie, C., Gommeaux, M., Green, T. A. y Büdel, B. (2014). Biological soil crusts in continental Antarctica: Garwood Valley, southern Victoria Land, and Diamond Hill, Darwin Mountains region. Antarctic Science 26 (2): 115-123. doi.org/10,1017/s0954102013000291

Cornelissen, J. H. C., Lang, S. I., Soudzilovskaia, N. A. y During, H. J. (2007). Comparative Cryptogam Ecology: A Review of Bryophyte and Lichen Traits that Drive Biogeochemistry. Annals of Botany 99: 987-1001. doi.org/10.1093/aob/mcm030

Davies, B. E. (1974). Loss-on-ignition as an estimate of soil organic matter .Soil Science Society of America Journal 38 (1): 150-151.

DeFalco, L. A., Detling, J. K., Tracy, C. R. y Warren, S. D. (2001). Physiological variation among native and exotic winter annual plants associated with microbiotic crust in the Mojave Desert. Plant and Soil 234 (1): 1-14. doi.org/10.1023/A:1010323001006

Desikachary, T. V. (1959). Cyanophyta. Indian Council of Agricultural Research, New Delhi.

Eldridge, D. J. y Rosentreter, R. (1999). Morphological groups: a framework for monitoring microphytic crust in arid landscape. Journal of Arid Environments 41: 11-25. doi.org/10.1006/jare.1998.0468

Fernández Valiente E., Ucha A., Quesada A., Leganes F. y Carreres R. (2000). Contribution of N2 fixing cyanobacteria to rice production: availability of nitrogen from 15N-labelled cyanobacteria and ammonium sulphate to rice Plant Soil 221: 107-112.

Franco, I. (2004). Anabaena azolla como un abono alternativo en la producción de arroz en el litoral ecuatoriano - Análisis Económico Financiero. (Tesis de grado). Universidad Católica de Chile.

Frémy, P. (1930). Les Myxophycées de l’ Afrique aquatoriale française. Extrait des Archives de Botanique. Caen, Francia.

García V., Aranibar J. y Pietrasiak N. (2015). Multiscale effects on biological soil crusts cover and spatial distribution in the Monte Desert. Acta Oecologica 69: 35-45. doi.org/10.1016/j.actao.2015.08.005

García-Pichel, F. y Belnap J. (1996). Microenvironments and microscale productivity of cyanobacterial desert crusts. Journal of Phycology 32: 774-782. doi.org/10.1111/j.0022-3646.1996.00774.x

García-Pichel, F., Belnap, J., Neuer, S. y Schanz, F. (2003). Estimates of global cyanobacterial biomass and its distribution. Algological Studies 109 (1): 213-227. doi.org/10.1127/1864-2003/0109-0213

García-Pichel, F., López-Cortés, A. y Nübel, U. (2001). Phylogenetic and morphological diversity of cyanobacteria in soil desert crusts from the Colorado Plateau. Applied and Environmental Microbiology 67 (4): 1902-1910. doi:10.1128/AEM.67.4.1902-1910.2001

Ghosh, N. (2002). Promoting Bio-fertilizers in Indian Agriculture. Institute of Economic Growth University Enclave. Delhi. India.

Gómez, D. A., Aranibar, J. N., Tabeni, S., Villagra, P. E., Garibotti, I. A. y Atencio, A. (2012). Biological soil crust recovery after long-term grazing exclusion in the Monte Desert (Argentina). Changes in coverage, spatial distribution, and soil nitrogen. Acta Oecologica 38: 33-40. doi.org/10.1016/j.actao.2011.09.001

Gómez, M. L., Aranibar, J. N., Wuilloud, R., Rubio, C., Martínez, D., Soria, D., Monasterio, R., Villagra, P. y Goirán, S. (2014). Hydrogeology and hidrogeochemical modeling in phreatic aquifer of NE Mendoza, Argentina. Journal Iberian Geology 40: 521-538. doi.org/10.5209/rev_JIGE.2014.v40.n3.43302

Guarrera, S. A. y Kühnemann, O. (1949). Catálogo de las Chlorophyta y Cyanophyta de agua dulce de la República Argentina. Lilloa 19: 219-318.

Halperin D.R., Mule M.C.Z y Caire G.Z. (1976). Biodermas algales como fuente de nitrógeno en suelos sub húmedos y semi áridos (provincias de Chaco y Formosa, Argentina). Darwiniana 20: 3-4.

Jiménez Aguilar, A. (2005). Caracterización funcional de costras biológicas de suelo en un pastizal semiárido de San Luis Potosí. http://hdl.handle.net/11627/60

Karnieli, A. (1997). Development and implementation of spectral crust index over dune sands. International Journal of Remote Sensing 18 (6): 1207-1220. doi.org/10.1080/014311697218368

Kidron, G. J., Vonshak, A., Dor, I., Barinova, S. y Abeliovich, A. (2010). Properties and spatial distribution of microbiotic crusts in the Negev Desert, Israel. Catena 82 (2): 92-101. doi. org/10.1016/j.catena.2010.05.006

Komárek, J. y Anagnostidis, K. (2005). Cyanoprokaryota, Band 19, Teil 2: Oscillatoriales. Süsswasseflora von Mitteleuropa. Gustav Fischer Verlag Jena.

Labraga, J. C. y Villalba, R. (2009). Climate in the Monte Desert: past trends, present conditions, and future projections. Journal of Arid Environments 73: 154-163. doi.org/10.1016/j.jaridenv.2008.03.016

Ladha, J. K. y Reddy, P.M. (2003). Nitrogen fixation in rice systems: state of knowledge and future prospects. Plant Soil 252: 151-167.

Li X. R., Chen Y. W. y Yang L. W. (2004). Cryptogam Diversity and Formation of Soil Crusts in Temperate Desert. Annals of Arid Zone 43: 335-353.

López-Cortés A., Maya Y. y García-Maldonado J. (2010). Diversidad filogenética de especies de Microcoleus de costras biológicas de suelo de la península de Baja California, México. Revista Mexicana de Biodiversidad 81: 1-7. doi.org/10.22201/ib.20078706e.2010.001.204

Maestre, F. T., Bowker, M. A., Cantón, Y. Castillo-Monroy, A. P., Cortina, J., Escolar, C., Escudero, A., Lázaro, R. y Martínez, I. (2011). Ecology and functional roles of biological soil crusts in semi-arid ecosystems of Spain. Journal of Arid Environments 75: 1282-1291. doi.org/10.1016/j.jaridenv.2010.12.008

Mandal, B., Vlek, P. G. L. y Mandal, L. N. (1999). Beneficial effects of blue–green algae and Azolla, excluding supplying nitrogen, on wetland rice fields: a review. Biology and Fertility of Soils 28: 329–342. doi.org/10.1007/s003740050501

Martínez De Marco S. (1995). Algas edáficas de Tucumán (Argentina). Lilloa 38: 5-39.

Martínez De Marco, S. N. (2009). Estudio de la comunidad fitoplanctónica en ríos de la cuenca superior del río Salí, Tucumán, Argentina. (Tesis Doctoral). Universidad Nacional de Tucumán, Argentina.

Menon, M., Yuan, Q., Jia, X., Dougill, A. J., Hoon, S.R., Thomas, A. D. y Williams, R. A. (2011). Assessment of physical and hydrological properties of biological soil crusts using X-ray microtomography and modeling. Journal of Hydrology 397 (1-2): 47-54. doi.org/10.1016/j.jhydrol.2010.11.021

Metting, B. (1991). Biological surface features of semiarid lands and deserts. In: J. Skujins (ed.). (pp. 257-293). Semiarid lands and deserts: soil resource and reclamation Marcel Dekker, New York.

Miralles-Mellado, I., Cantón, Y. y Solé-Benet, A. (2011). Two-dimensional porosity of crusted silty soils: Indicators of soil quality in semiarid rangelands? Soil Science Society of America Journal 75 (4): 1330-1342. doi.org/10.2136/sssaj2010.0283

Mirande, V. (2001). Dinámica del fitoplancton del río Gastona (Tucumán, Argentina) en relación a la calidad de sus aguas. (Tesis Doctoral). Universidad Nacional de Tucumán, Argentina.

Mirande, V. (2006). Riqueza del fitoplancton del Arroyo Calimayo (Tucumán, Argentina). Lilloa 43: 61-86.

Mirande, V. y Tracanna, B. C. (2003). El fitoplancton del río Gastona (Tucumán, Argentina) y su relación con la calidad del agua. Boletín de la Sociedad Argentina de Botánica 38 (1-2): 51-64.

Mirande, V. y Tracanna, B. C. (2005). Fitoplancton de un río del Noroeste Argentino contaminado por efluentes azucareros y cloacales. Boletín de la Sociedad Argentina de Botánica 40 (3-4): 169-182.

Mirande, V. y Tracanna, B. C. (2015). Cianobacterias de humedales de altura del Noroeste Argentino. Lilloa 52: 122-141.

Norris, T. B., Mcdermott, T. R. y Castenholz, R. W. (2002) The long-term effects of UV exclusion on the microbial composition and photosynthetic competence of bacteria in hot-spring microbial mats. FEMS Microbiology Ecology 39 (3): 193-209. doi.org/10.1111/j.1574-6941.2002.tb00922.x

Pointing, S. B. y Belnap, J. (2012). Microbial colonization and controls in dryland systems. Nature Reviews Microbiology 10 (8): 551-562. doi: 10.1038/nrmicro2831 Source: PubMed.

Prescott, G. W. (1961). Algae of Western Great Lakes Area. W. M. C. Brown Company Publishers. Dubuque.

Rodríguez, P. L, Pizarro H., Maidana N., Dos Santos Afonso M. y Bonaventura S. M. (2006). Epixilic algae from a lowland river from Buenos Aires province (Argentina). Cryptogamie, Algologie 27 (1): 63-83.

Rodríguez-Caballero, E., Cantón, Y., Chamizo, S., Afana, A. y Solé-Benet, A. (2012). Effects of biological soil crusts on surface roughness and implications for runoff and erosion. Geomorphology 145-146: 81-89. doi.org/10.1016/j.geomorph.2011.12.042

Rossi, B. E. (2004). Flora y vegetación de la Reserva de Biosfera de Ñacuñán después de 25 años de clausura. Heterogeneidad espacial a distintas escalas. Tesis doctoral. Universidad Nacional de Cuyo, Mendoza, Argentina.

Rozenstein, O., Zaady, E., Katra, I., Karnieli, A., Adamowski, J., y Yizhaq, H. (2014). The effect of sand grain size on the development of cyanobacterial biocrusts. Aeolian Research 15: 217-226.

Rundel, P. W.; Villagra, P. E.; Dillon, M. O.; Roig Juñent, S. y Debandi, G. (2007): Arid and semi-arid ecosystems. In: Veblen, T. T.; Young, K. R. y Orme, A. R (eds): The physical geography of South America. Oxford, 158–183.

Salusso, M. M. (1998). Evaluación de la calidad del agua de dos ríos del valle de Lerma (Salta) sometidos a acción antrópica. (Tesis de Magister). Universidad Nacional del Litoral, Santa Fe, Argentina.

Salusso, M. M. (2005). Evaluación de la calidad de los recursos hídricos superficiales en la Alta Cuenca del Juramento (Salta). (Tesis Doctoral). Universidad de Buenos Aires, Argentina. digital.bl.fcen.uba.ar/gsdl-282/cgi-bin/library.cgia=dyc=tesisyd=Tesis_3872_Salusso

Steunou, A. S., Bhaya, D., Bateson, M. M., Melendrez, M. C., Ward, D. M., Brecht, E., Peters, J. W., Kuhl, M. y - Grossman, A. R. (2006) In situ analysis of nitrogen fixation and metabolic switching in unicellular thermophilic cyanobacteria inhabiting hot spring microbial mats. Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA 103: 2398-2403. doi.org/10,1073/pnas.0507513103

Tabeni, S., Garibotti, I. A., Pissolito, C. y Aranibar, J. N. (2014). Changes in biotic interactions affect the cover and small-scale spatial patterns of biological soil crusts along grazing gradients in an arid rangeland. Journal of Vegetation Science 25: 1417-1425. doi.org/10.1111/jvs.12204.

Taboada, M. de los Á. (2017). Estudio de la Ficoflora como Bioindicadora del estado Ecológico en Sistemas Lóticos de Tucumán. Evaluación del Impacto Antrópico. (Tesis Doctoral). Universidad Nacional de Tucumán, Argentina.

Taboada, M. de los Á., Martínez De Marco S. N. y Tracanna B. C. (2016). Biodiversidad Epilítica de un arroyo subtropical del Noroeste Argentino. Lilloa 53 (1): 10-22.

Tell, G. (1985). Catálogo de las algas de agua dulce de la República Argentina. Bibliotheca Phycologica, Band 70. J. Cramer. Vaduz.

Tracanna, B. C. (1985). Algas del Noroeste Argentino (excluyendo a las Diatomophyceae). Opera Lilloana 35. 136 pp.

Villagra, P. E., C. V. Giordano, J. A. Alvarez, J. B. Cavagnaro, A. Guevara, C. Sartor, C. B. Passera y Greco S. (2011). Ser planta en el desierto: estrategias de uso de agua y resistencia al estrés hídrico en el Monte Central de Argentina. Ecología Austral 21: 29-42.

Villagra, P. E., Cony, M. A., Mantován, N. G., Rossi, B. E., González Loyarte, M. M., Villalba, R. y Marone, L., (2004). Ecología y Manejo de los algarrobales de la Provincia Fitogeográfica del Monte. In Arturi, M.F., Frangi, J.L., Goya, J.F. (Ed.). Ecología y Manejo de Bosques Nativos de Argentina, Universidad Nacional de La Plata. Buenos Aires: AOP, Vázquez Mazzini

Weber, B., Büdel, B., y Belnap, J. (Eds.). (2016). Biological soil crusts: an organizing principle in drylands (Vol. 226). Springer. doi 10.1007/978-3-319-30214-0

Wenzel, M. T, S. B Alvarez y Bazán, G. I. (1996). Estudio preliminar de las cianofíceas del Embalse Casa de Piedra (Pcia. de La Pampa). Argentina. Physis 51 (120-121): 9-16. ISSN: 0373-6709.

Whitton, B. A. (1992). Diversity, ecology, and taxonomy of the Cyanobacteria. En: N. H. Mann, N. G. Carr (Eds.), Photosynthetic Prokaryotes (pp. 1-51). Nueva York: Plenum.

Descargas

Publicado

2018-12-07

Cómo citar

Corvalán Videla, M. E., Taboada, M. de los Ángeles, & Aranibar, J. N. (2018). Diversidad de cianobacterias en costras biológicas de suelo de la ecorregión del Monte Central (Mendoza, Argentina). Lilloa, 55(2), 30–46. https://doi.org/10.30550/j.lil/2018.55.2/4
صندلی اداری سرور مجازی ایران Decentralized Exchange

Número

Sección

Artículos originales

Artículos más leídos del mismo autor/a

فروشگاه اینترنتی صندلی اداری جوراب افزایش قد ژل افزایش قد خرید vpn خرید vpn سرور مجازی بایننس